دستورالعمل مبارزه با بیماریهای انگلی داخلی دامی

مبارزه با نماتودهای دستگاه گوارش :
1-1- مبارزه با نماتودهای دستگاه گوارش گوسفند و بز :
با توجه به آشنا شدن دامداران به روش مبارزه با بیماریهای انگلی داخل بدن دام در سالهای گذشته ، اجرای فراگیر طرح مبارزه با انگلهای داخلی توصیه نمی شود و این مبارزه با هدایت و نظارت ادارات کل دامپزشکی ، توسط دامدار انجام می گیرد و قبل از تجویز دارو ، بررسی وضعیت مقاومت دارویی در مناطقی که آلودگی دامها به نماتودهای لوله گوارش بالاست ، براساس دستورالعمل مربوطه توسط اداره کل دامپزشکی استانها انجام و در صورت وجود مقاومت ، نتایج بمنظور هماهنگی ، تعیین داروی مؤثر به دفتر مبارزه ارسال شود .
تبصره – بدیهی است ، در کلیه استانهای کشور با توجه به اطلاعات موجود و مطالعات انجام شده (نتایج EPG) توسط ادارات کل دامپزشکی استانها و در صورت وجود کانونهای آلوده به نماتد ، درمان دسته جمعی توسط اکیپهای عملیاتی (بصورت طرح و با درج در موافقت نامه استانی) انجام خواهد گرفت .
مطالعه EPG : با توجه به اهمیت مطالعه EPG جهت شناخت وضعیت آلودگی دامها به انگلهای لوله گوارش لازم است در کلیه استانها ، با استفاده از کدهای اپیدمیولوژیک واجد گوسفند و بز مشخص شده برای مناطق تحت پوشش هر استان ، در دو فصل بهار و پاییز ، تعداد 40 واحد اپیدمیولوژیک به روش تصادفی (رندوم) انتخاب و از هر واحد سه گله گوسفند و بز تعیین و از هر گله تعداد 10 رأس دام به صورت تصادفی مشخص و نمونه برداری لازم برای تعیین EPG انجام و مشخصات مورد نظر در فرمهای مربوطه درج می گردد .
آزمایشات و مطالعات مربوط به EPG با استفاده از مک ماستر و سدیمانتاسیون مطابق دستورالعملی که قبلاً ارسال گردیده انجام و نتایج حاصل را در فرمهای مربوط به آن ثبت و سپس کلیه اطلاعات مربوط به دام و آزمایشات در برنامه کامپیوتری که متعاقباً ارسال خواهد گردید ، درج نموده و نسخه ای از آن به E.mail گروه بررسی و مبارزه با بیماریهای انگلی دام به آدرس [e-mail] ارسال می گردد .
(نمونه برداری در ماههای فروردین ، اردیبهشت ، خرداد ، مهر ، آبان و آذر انجام و فاصله نمونه برداری یکماه خواهد بود . ) همچنین در استانهای سردسیر در ماههای تابستان و در استانهای گرمسیر ماههای فصل زمستان به سبب اینکه ممکن است آلودگی دامها در این فصول نیز وجود داشته باشد به مطالعه 6 ماهه فوق اضافه خواهد شد .
دام متحرک (کوچ رو) :
در کلیه استانها یک نوبت درمان علیه نماتودها هنگام عزیمت به منطقه سردسیر "ییلاق" و نوبت دوم هنگام مراجعت بوده و داروی انتخاب و سنجش مقاومت دارویی بر اساس دستورالعمل مربوطه در استانهای ساحلی جنوب و کناره های دریای خزر با درج در موافقتنامه ادارات کل دامپزشکی استانها انجام گیرد .

2-1- مبارزه با نماتودهای دستگاه گوارش گاو و گوساله :
در استانهای کناره دریای خزر و ساحلی جنوب کشور ، به دلیل مستعد بودن شرایط آب و هوائی برای رشد انگلها یک مرحله درمان دسته جمعی ترجیحاً در آبان ماه توصیه می گردد .

2. مبارزه با ترماتود (فاسیولا)
در کانونهای آلوده به ترماتودها که در بررسی EPG در سالهای قبل و نیز در مطالعه ضایعات کشتارگاهی ناشی از فاسیولا مشخص شده اند اجرای مبارزه فراگیر در کلیه استانها در کانونهای بیماری و با درج در موافقت نامه استانی و با استفاده از داروهای اختصاصی مانند : تریکلابندازول ، رافوکساناید و کلوزانتل انجام خواهد گرفت .
در استانهای حاشیه دریای خزر ، در دامهای ساکن (گوسفند و بز و گاو) درمان دسته جمعی در ماههای شهریور یا مهر و بهمن یا اسفند در دو مرحله توصیه می گردد . در دامهای کوچ روی این استانها زمان مناسب درمان هنگام عزیمت به ییلاق و نوبت دوم زمان مراجعت است .
در استانهای ساحلی جنوب کشور در کانونهای آلوده درمان گوسفند و بز و گاو ساکن در دو مرحله مرداد و آذر یا دی انجام می گیرد و در مناطق با آلودگی کمتر ، یک نوبت درمان (آذر یا دی ) کفایت می کند .
در دام کوچ روی این استانها زمان مناسب درمان هنگام عزیمت به ییلاق و نوبت دوم زمان مراجعت است . توضیح اینکه اولین مرحله درمان در بره ها در هر دو منطقه فوق الذکر زمان از شیر گرفتن آنهاست .
در سایر نقاط کشور با توجه به اطلاعات موجود در کانونهای آلوده به فاسیولا ، درمان در دو نوبت اسفند یا فروردین و شهریور یا مهر توصیه می گردد و در دام کوچ رو نیز یک درمان هنگام حرکت به ییلاق و درمان دوم زمان مراجعت انجام گیرد .
درکانونهای آلوده به دیکروسلیوم باتوجه به اینکه در حال حاضر داروی اختصاصی در دسترس نیست برای کنترل آلودگی از آلبندازول با دز استفاده گردد .
نتایج گزارشات ارسالی از سوی استانها و تعیین وضعیت آلودگی به فاسیولا و دیکروسیلوم طی 9 ماه سالجاری به پیوست ارسال می گردد .

3. مبارزه بر علیه سستدها :
مبارزه فراگیر بر علیه سستدها پیشنهاد نمی گردد . در صورت نیاز ، مبارزه بر علیه این گروه از انگلها ، بعهده دامدار با راهنمایی شبکه های دامپزشکی بوده و داروی انتخابی در این مورد نیکلوزاماید می باشد ، ضمن اینکه آلبندازول (باتوجه به وسیع الطیف بودن آن) نیز توصیه می شود . بدیهی است در دامهائیکه صرفاً درگیر سستد لوله گوارشی می باشند میتوان از داروهای انتخابی نیکلوزاماید استفاده نمود.
مبارزه با کیست هیداتید : درمان منظم سگهای گله بر علیه کرم بالغ اکینوکوکوس گرانولوزوس هر دو ماه یکبار با داروی انتخابی پرازی کوانتل توسط دامدار انجام شود . البته بایستی پس از هر درمان 48 ساعت سگها در محل بسته ای نگهداری شده و مدفوع آنها بهمراه حدود 2-1 سانتی متر ضخامت خاکی که با مدفوع در تماس بوده جمع آوری و بطریق بهداشتی معدوم گردد،‌ ضمناً سطح خاک و وسیله برداشت مدفوع با شعله افکن ضدعفونی شود . بدیهی است ضمن امحاء بهداشتی امعاء و احشاء آلوده به کیست هیداتید در کشتارگاهها بایستی با همکاری سازمانهای ذیربط با آموزش و آگاهی عمومی جوامع در معرض خطر را در جلوگیری از راههای انتقال بیماری آشنا نمود .
به منظور آگاهی آن اداره کل از میزان شیوع بیماری کیست هیداتید ،‌گزارشات ارسالی طی 9 ماهه سالجاری (1382) به پیوست ارائه می گردد .
انتظار می رود در سال 1383 آن اداره کل اقدامات لازم جهت مبارزه مستمر و فراگیر بر علیه آلودگی در سگهای گله از طریق خوراندن دارو و مبارزه با سگ های ولگرد با همکاری سازمانهای ذیربط و امحاء بهداشتی اندام های آلوده و کشتارگاهها و آموزش همگانی بعمل آورد و همانگونه که در بخشنامه ارسالی این دفتر اشاره گردیده است ، طرح موضوع در شورای بهداشت استان می تواند به امر سازماندهی مبارزه بر علیه این بیماری مشترک بین انسان و حیوان کمک شایانی نماید . تجربه برخی از استانها مؤید این دیدگاه می باشد . برخی از ادارات کل دامپزشکی با پیگیری موضوع از طریق شورای فوق الذکر موفق به جلب نظر شورا شده و بعضاً بودجه مناسبی جهت امر مبارزه به دامپزشکی اختصاص داده اند .
با توجه به طرح مبارزه با بیماری هاری در آن استان‌، درمان سگهای گله بر علیه بیماری اکینوکوزیس همزمان با واکسیناسیون هاری بمنظور افزایش پوشش امر مبارزه توصیه میگردد .