شرایط مناسب جوجه ریزی

    

دمای جوجه ریزی و تامین رطوبت محیط :
جوجه یکروزه کالبدی بسیار ظریف داشته ، حداقل در چند روز اول قادر به حفظ رطوبت بدن خود نمیباشد . با توجه به این واقعیت ، در صورت بالا بودن دمای محیط جوجه آب بدن خود را به تدریج از دست داده و به سادگی خشک میشود . این امر موجب کاهش توان جوجه شده و بر میزان رشد آن تاثیر نامطلوب میگذارد

.

  بقیه در ادامه مطلب.

از سوی دیگر جوجه های تولیدی یک موسسه ، حتی اگر منشاء واحدی داشته باشند ، همگی وزن مشابهی نداشته و کمابیش جوجه های سبک تر و سنگین تر در میان آنها یافت میشوند . در صورت وجود دمای بالا در محیط جوجه ریزی ، این جوجه های سبکتر آسیب بیشتری دیده و به تدریج وازده میشوند . با توجه به این موضوع ، بایستی انتظار داشت که در صورت دمای بالا در ابتدای جوجه ریزی ، بتدریج و پس از چند روز در گله ، جوجه ی ریز و وازده مشاهده شده و در نهایت موجب کاهش یکدستگی گله گردد .
این مورد هنگامی که جوجه های یکروزه از گله مادر جوان و با وزن پائین تری تهیه میشوند ، حساسیت بیشتری دارد . زیرا جوجه های سبکتر این گله ها وزن کمتری داشته ، آسیب بیشتری در دمای بالا خواهند دید .
برای جلوگیری از این امر بایستی سعی بر این باشد تا دمای سالن در حد مطلوب تنظیم گشته ، رطوبت محیط نیز تا حد امکان افزایش یابد . برای افزایش رطوبت محیط به سادگی میتوان با آب پاشی مرتب بر روی دیوارها و یا تعبیه ظرفهای بزرگ آب در سالن و در نزدیکی وسایل گرم کننده اقدام نمود .
به طور کلی در سه روز اول جوجه ریزی دمای محیط در سطح جوجه ها ( ارتفاع پنج سانتی متری از بستر ) بایستی حدود سی تا سی و یک درجه سانتی گراد بوده و از روز سوم به بعد هر سه روز باید یک درجه از دمای محیط کاسته شود تا در نهایت ، در دمای بیست تا بیست و یک درجه سانتی گراد تثبیت شود . اما در عین حال نکته بسیار مهم در تعیین حرارت مطلوب توجه به رفتار جوجه ها میباشد .
نبایستی تنها به دمای قرائت شده از روی دماسنج اکتفا کرد . وضعیت جوجه ها بیانگر مطلوب بودن دمای محیط بوده ، در صورت مشاهده رفتار خاص استرس گرمایی و یا سرد شدن جوجه ها بایستی به سرعت دما تصحیح گردد .
همچنین بایستی از کاهش شدید دمای سالن پیشگیری شده ، به کوران هوای سرد در داخل سالن نیز توجه گردد . در هر حال ، توجه به رفتار جوجه مشخص کننده بسیاری از مشکلات احتمالی بوده ، به مرغدار در جهت فراهم نمودن شرایط مطلوب پرورش کمک شایانی میکند .

هنگام افزایش سطح پروئتین جیره از 18 یا 20 درصد به 23 درصد میزان ابتلا به آلودگی ای کولای به طور معنی دار کاهش می یابد. همچنین با کاهش سطح پروتئین جیره جوجه های مبتلا به کوکسیدیوز، میزان تلفات از 32 درصد به 8 درصد در مقایسه با تیمار شاهد کاهش می یابد.

کاربردآنتی بیوتیکها در طیور

آنتی بیوتیکها موادی هستند که از کشت بعضی قارچها ویا کپکها و برخی میکروبها بدست می آیند،ونخستین موادی که بعنوان افزودنی مورد توجه قرار گرفتند آنتی بیوتیکها و عوامل ضد باکتری بودند که بیش از 50 سال و از سال1949 آنتی بیوتیکها را به طور گسترده در جیره غذایی ماکیان مورد استفاده قرار می دهند و هنوز هم در مورد چگونگی اثر آنتی بیوتیکها و طرز اثر آنها در رشد جوجه ها و ایتفاذه از بیشتر مواد غذایی توسط طیور بین دانشمندان تغدیه بحث و اختلاف نظر وجود دارد ولی به طور کلی به نظر می رسد استفاده آنها بر اثر عمل انتخابی در روی باکتریهای روده باشد بذین ترتیب از رشد میکروبهای بیمایزا جلوگیری می کند و آنها را از بین می برد و سبب تحریک و رشد بعضی میکروبهای مفید روده می گردد و بنابراین نوع عمل آنتی بیوتیک ها ممکن است بسیار گسترده باشد و در ادامه به اثر آنتی بیوتیکها در طیور پرداختم. بعضی از آنتی بیوتیکها با غلظت پایین به عنوان محرک رشد همراه با غذا به کار می روند که عمدتا در مجرا و یا در سطخ روده تظاهر می یابند و منجر به افزایش رشد و بهبود ضریب تبدیل غذایی شده و باعث می گردد که در استفاده برخی اجزاء غذایی مانند ویتامینها و برخی مواد معدنی صرفه جویی صورت گیرد ، همچنین در مواقع هر گونه استرس نظیر واکسیناسیون ، تغییر جیره و غیره در پرنده از این نوع آنتی بیوتیکها استفاده می گردد که شامل آنتی بیوتیکهای زیر هستند:



آنتی بیوتیک

مقدار مصرف در غذا

آواپارسین

15 گرم در هر تن

باسی تراسین

10 گرم در هر تن

ویرجنتامایسین

10 گرم در هر تن

اولاکینووکس

10 گرم در هر تن

لینکومایسین

4 گرم در هر تن

فلاوامایسین

2 گرم در هر تن


· ئر موقع مصرف این نوع آنتی بیوتیکها باید به دو نکته توجه داشت:

1- مقدار مصرف

2-زمان مصرف

طبق تحقیقی که توسط والدروپ و همکارانش در دانشگاه آرکانزاست آمریکا در سال 2004 صورت گرفت به شرح زیر بود:
جوجه های یکروزه نر و ماده را از نژاد کاپ سویه 500 را به تعداد 30 قطعه از هر کدام با چهار جیزه عاری از آنتی بیوتیک حاوی 2 گرم لینکومایسین ، 10 گرم ویرجنتامایسین در هر تن بود بیشتر از بقیه بود به طوری که منجر به 49 گرم افرایش وزن به میزان و کاهش 65 گرم غدا گردید سپس جیره ای که حاوی 4 گرم در تن لینکو مایسین بود باعث افزایش وزن به میزان 47 گرم و کاهش در جیره غذا به میزان 62 گرم شد و در نهایت اضافه وزن 2 گرم در تن لینکومایسین منجر به بهبود کم اما نه چندان چشمگیر در وزن بدن و جیره غذایی داشت. از این تحقیق بدست آمده در 24 ژانویه 2004 توسط والدروپ و همکارانش میتوان فهمید که اگر قرار است آنتی بیوتیکها به منظور افزایش وزن و کاهش جیره غذایی استفاده گردند باید در جیره پایانی مصرف گردند ، همچنین باید به مقدار معین در هر تن به جیره افزود تا موثر واقع گردند. در طیور اکثرا" از آنتی بیوتیکها جهت کنترل و درمان بیماریها ایتفاده می شوند زیرا خواص باکتری کش یا بازذارنده رشد باکتریها را دارند ، بعضی از آنتی بیوتیکها علیه باکتریهای گرم مثبت و گروه دیگری علیه باکتریهای گرم منفی موثرند در صورتی که گروهی نیز وسیع الطیف هستند و علیه گروه زیادی از باکتریها در درمان و پیشگیری از بیماریهای ویروسی تاثیر چندانی ندارند. برای تاثیر کامل دارو و ذرمان بیماریها باید به مدت 3 تا 5 روز با غلظت زیاد در بدن موجود باشد این آنتی بیوتیکها عبارتنداز:

1. آمینوگلیکوزیدها (آمیکاسین ، جنتامایسین ، کانامایسین ، نئومایسین ، استرپتومایسین ، توبرامایسین ، دی هیدرومایسین ) : بر روی باکتریهای گرم مثبت اثر دارد و باکتریسید ( کشندهء باکتری ) می باشند و بهتر است در هنگام تزریق آمینو گلیکوزیدها با یکدیگر یا با داروهای دیگر مخلوط نشود.

2. تتراسیکلین ها ( اکسی تتراسیکلین ها و کلرتتراسیکلین ها ) : از جمله آنتی بیوتیکهای وسیع الطیف هستند که بر روی تعداد زیادی از باکتریهای گرم مثبت و گرم منفی موثر هستند و معمولا" روی گرم مثبتها بیشتر موثرترند و معمولا" تتراسیکلین ها باکتریواستاتیک ( مهارکننده رشد باکتریها) هستند اما با غلظت های بالا می توانند اثرات باکتریسیدی نیز داشته باشند.

تتراسایکلین ها در بدن با با یونهای کلسیم ، منیزیم ، آلومینیوم ، آهن و مس ترکیب و متصل شده و سبب شلاته شذن آنها در بدن بویژه در دستگاه گوارش می شوند به این ترتیب از جذب این املاح ممانعت به عمل می اورند جهت جلوگیری از این عمل تتراسایکلین ها سولفات سدیم را به میزان 6/13 کیلو در تن به جیره اضافه می کنند تا سولفات سدیم بتوانند با کلسیم موجود در روده ترکیب شود و سولفات کلسیم تولید می کند که با تتراسایکلین ها ترکیب نمی گردند.

به طور کلی از تتراسیکلین ها در طیور برای درمان بیماریهای عفونی و مزمن CRD ، وبا ، سینوویت ، پاستولوز ، هپاتیت ، کلی باسیلوز ، اسهال جوجه ها و پاراتیفوئید موثر هستند.

3. آمینوپنی سیلین ها (آمپی سیلین ها ، آموکسی سیلین ها ) : این آنتی بیوتیکها باکتری کش بوده و بیشترین تاثیر بر روی باکتریهای گرم مثبت دارند.

4. ماکرولیدها و وابستگان ( تایلوزین ، اسپیرامایسین ،جوزامایسین ،اریترومایسین ، لینکومایسین ، تیامولین ، تیل مایکوزین ): در دوره های معمول اثر باکتریواستاتیک (بازدارنده رشد ) دارند ولی در مقادیر بالاتر ممکن ایت به مرگ باکتریها منجر شود و بر روی باکتریهای گرم مثبت ، بی هوازیها ، مایکوپلاسماها ، پاستورلاها و کلاهیدیا موثر ایت.

• <LI class=MsoNormal dir=rtl style="TEXT-JUSTIFY: kashida; MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-ALIGN: justify; TEXT-KASHIDA: 0%; mso-list: l0 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt">کینولون ها ( اسید اکسالینک ، فلومکوئین ، انروفلوکاسین ، دیفلوکاسین ) :این گروه آنتی بیوتیکها باکتری کش هستند و بیشتر بر روی باکتریهای گرم منفی اثر دارند بنابراین مورد استفادهء آنها بیشتر در عفونتهای ادراری و روده است.
• سولفانامیدها – تری متوپریم ( سولفادیازین ، سولفادیمیدین ، یولفامتوکسین ، سولفامتوکسیپیروازین ، سولفاکینوکسالین ، تری متوپریم-سولفانامید ) : این دارو بر میکروبهای گرم منفی و گرم مثبت و تعداد زیادی از تک یاخته ها موثرند و معمولا" از آنها در درمان عفونتهای دستگاه عصبی مرکزی ، دستگاه تنفس ، دستگاه گوارش و به طور مشخص دیتگاه ادراری استفاده می شود ، اگر سولفانامیدها و تری متوپریم به طور جداگانه استفاده شوند باکتریواستاتیک هستند در حالی که این دو دارو به طور مخلوط خاصیت باکتری کشی یافته و طیف اثر ضد میکروبی آن تا چند برابر افزایش می یابد.

• کلیسیتین ( پلی میکس E ) : دارای طیف اثر ضد میکروبی محدودی هستند به طوری که بیشترین فعالیت آنها بر ضد باسیل های گرم منفی می باشد ، به طور کلی از کلیسیتین در درمان آنتریت ، سالمونلا ، پسودوموناس و کلی باکتریوز استفاده می گردد.

• فلورفنیکل : آنتی بیوتیکهای وسیع الطیفی است که از طیف اثر مشابه کلرامفنیکل و بسیاری از گرم مثبتها و گرم منفی ها برخوردار است و بر روی باکتریهای گرم مثبت و گرم منفی تاثیر داشته و متوقف کنندهء رشد آنهاست ، به طور کلی برای درمان CRD و بیماریهای کیسه هوایی به کار می رود.

• سفالوسپورینها ( سنتی فورسدیم ) :بر روی باکتریهای گرم مثبت و گرم منفی و سویه های تولید کننده بتاکتاماز موثر هستند و خاصیت باکتری کش هستند که برای کنترل کلی باسیلوز در جوجه های یک روزه به کار می روند

نتیجه گیری:

ازآنتی بیوتیکها در طیور جهت مصارف زیر به کار می روند: الف- تسریع کننده رشد
ب- درمان بیماریها
ج- کاهش تلفات
د- افزایش تولید گوشت
و- افزایش قابلیت دسترسی یا جذب بعضی مواد
ز- از بین بردن سم تولید شده توسط میکروبهای مضر روده

کنترل وزن بدن
1- کنترل شدید وزن بدن مرغ در سنین اولیه ضروری است به ازا هر مرغ 5/0 کیلوگرم از خوراک پیش دان درنظر بگیرید این مقدار باید برای دو هفته تغذیه کامل کافی باشد سپس خوراک رشد را مورد استفاده قرار داده و محدودیت غذایی را اعمال نمایید وزن بدن مرغ در چهار هفتگی باید بین 400 تا 450 گرم باشد .
2- یک افزایش وزن دائمی و اهسته را بین سنین 5 تا 15 هفتگی حفظ نمائید افزایش وزن در طی سنین 5 تا 10 هفتگی باید در سطح پایین و 90 گرم درهفته از 11 تا 15 هفتگی ، 90 تا 110 گرم در هفته مناسب باشد .
3- افزایش وزن از سن 16 تا 26 هفتگی باید تسریع گردد در طی این دوران ، رشد و تکامل اندامهای تولید مثل نیمچه ها و بلوغ **** شروع شده است در صورتی که سالنها کاملا بسته نیستند برای گله ای که با کوتاهتر شدن طول روز مواجه است افزایش وزن در این مرحله باید بیشتر از گله ای باشد که در فصلی است که طول روز افزایش می یابد هنگامی که نیمچه ها به سن 16 تا 20 هفتگی می رسند افزایش وزن آنها باید بیشتر از سایر مراحل باشد دراین مرحله وزن بدن باید 150 تا 160 گرم در هفته افزایش یابد برای گله هایی که با افزایش طول روز مواجه هستند افزایش وزن در سنین 16 تا 20 هفتگی باید کمتر یعنی حدود 11 تا 115 گرم در هفته باشد افزایش وزن بدن نیمچه ها در 21 تا 24 هفتگی باید به طور ناگهانی بالا برود و به 150 تا 160 گرم در هفته برسد اما محدودیت غذایی باید با احتیاط صورت گیرد زیرا استرسی که دراثر محدودیت غذایی گله وارد می شود می تواند باعث بروز کانی بالیسم و یا کوکسیدیوز شد نوک چینی صحیح ، عملکرد مناسب دانخوری و کاهش شدت نورمی تواند این مشکلات را تا حدی کاهش دهد . رعایت این برنامه غذایی نه تنها حساسیت گله را نسبت به استرس گرمایی کاهش می دهد بلکه باعث می شود گله به موقع به تولیدبباید بهتری داشته باشد تداوم تخمگذاری بیشتر شود وجوجه با کیفیت بهتری تولید گردد قدرت باروری خروس و فعالیت ان نیز افزایش می یابد برای بدست آوردن درصد جوجه درآوری بالاتر ، موارد زیر بایدمرود توجه قرار گیرند . تجهیزات و برنامه ها باید به سهولت قابل استفاده و اجرا باشند علی رغم آگاهی عمومی مبنی بر اینکه نیازهای غذایی مرغ و خروس متفاوت می باشند اما اغلب مردم ترجیح می دهند تا برای جلوگیری از بروز اشتباه درتغذیه که می تواند اثرات زیانباری برای تولید داشته باشد از یک فرمول غذایی برای هر دو جنس استفاده کنند بهتر است برای کنترل وزن خروسها از دانخوریهای بشقابی استفاده شود البته خروسها از دانخوریهای بشقابی استفاده شود البته مرغها و خروسها با هم در صبح زود تغذیه می شوند برنامه غذایی باید طوری تنظیم گردد که کنترل وزن جوجه خروسها به موازات جوجه مرغها صورت گیرد وزن خروسها در 4 تا 5 هفتگی باید 150 درصد وزن مرغها باشد در طی دوره تولید ، خروسها همیشه باید 30 درصد سنگین تراز مرغها باشند مقدار غذای روزانه خروسها در این دوره 115 تا 130 گرم است برای جلوگیری ازدسترسی مرغها ، دانخوری ها خروسها باید در موقعیت بالاتری قرار گیرد وبرای جلوگیری از مصرف جیره مرغها توسط خروسها ازنرده های فلزی بر روی دانخوری مرغها استفاده می شود .
استفاده از pad و یا پوشال جهت خنک سازی تبخیری
دمای بالای هوا در مناطق گرمسیری یک مشکلی عمده می باشد تلاش شده است تا با استفاده از سالنهای باز این مشکل برطرف گردد با وجود این سیستم های خنک کننده تبخیری روش موثری را به منظور حفاظت گله در برابر تلفات ، وقوع بیماری و افت تولیدناشی از استرس گرمایی برای صنعت طیور فراهم کرده است . در این سیستم ، هوا با فشار از میان لایه های پوشال مرطوب که دارای سطح زیادی می باشند عبور کرده و وارد سالن می شود حرارت هوا ، آب این سطوح را تبخیر کرده و در نتیجه از دمای هواکاسته شده و به رطوبت آن افزوده می شود . در 3 تا 4 سال اخیر در تایلند این سیستم برای گله های مرغ گوشتی بیشتراز گله های مرغ مادر مورد استفاده قرار گرفته است سالنها معمولا به طول 120 متر ، عرض 12 متر و ارتفاع 4 متر می باشند pad یا لایه پوشالی که برای این نوع سیستم خنک سازی استفاده می شود دارای قطر 15 سانتی متر ، ارتفاع 5/1 متر و طول 24 متر است در ابتدا ، پوشال را در یک طرف سالن نصب می کردند اما بعدا طول 24 متر را نصف کرده و هر قسمت در یک طرف سالن درست در مقابل یکدیگر نصب شد تا از این طریق سالن به طور یکنواخت تری خنک شود . عایق بندی سقف به منظور جلوگیری از انتقال حرارت تشعشعی به داخل سالن ، اهمیت دارد در مراحل اولیه از نوعی میکروفیبر برای عایق سازی استفاده می شد ولی با توجه به نقاط ضعفی که این ماده داشت در حال حاضر از پلی اورتان در سطح داخلی سقف استفاده می شود آزمایشهایی در حال انجام است که ورقهای منعکس کننده حرارت برای نصب روی پشت بام استفاده شود این نوع ورقها در مقایسه با پوششهای شیمیایی پشت بام ارزانتر تمام می شوند و به همین دلیل احتمالا در اینده استفاده از این نوع عایق بندی بر سایر انواع ترجیح داده خواهد شد . برای استفاده از سیستم خنک سازی تبخیری باید سالن کاملا بسته باشد و هیچ راه دیگری برای ورود هوا به جز از طریق سیستم تهویه وجود نداشته باشد به منظور هدایت جریان هوا برروی پرنده ها ، صفحات برگرداننده هوا به فاصله 12 متر از سقف آویزان می شوند هوا با سرعت 12 متر دردقیقه و توسط 8 هواکش 48 اینچی به ظرفیت 20 هزار فوت مکعب در دقیقه که درانتهای دیگر سالن قرار گرفته اند به درون سالن کشیده می شود .

استفاده از پنکه های سقفی برای مخلوط کردن هوا
به عنوان جایگزینی برای سیستم تهویه تونلی

جریان هوا در سالنهای مرغداری و عبور آن از سطح بدن مرغها عامل بسیار مهمی در جلوگیری از افزایش درجه حرارت بدن و در نتیجه گرمازدگی است کاهش مصرف غذا و رشد و همچنین افزایش تلفات از اثرات مستقیم ازدیاد درجه حرارت می باشند افزایش سرعت جریان هوا قابلیت مرغان را از نظر دفع گرما به طور موثری بالا می برد . سالنهای مرغداری عموما درتابستانها به کمک جریان هوا تهویه می گردند که این عمل در سالنهای باز با بالا بردن کامل پرده های کناری و استفاده از پنکه های پروانه ای که در داخل و کنار سالن آویزان می شوند و هوا را به صورت افقی به جریان در می اورند امکان پذیر می گردد . چنین سیستم تهویه ای با به حرکت درآوردن جریان هوای زیاد در سطح مرغان و افزایش توانایی آنها در دفع حرارت اضافی بسیار بهتر و موثرتر از جریان هوای طبیعی می تواند هوای سالن ها را تهویه نماید روش دیگر تهویه سالنهای مرغداری در فصول گرم که به طور فزاینده ای عمومیت پیدا می کند استفاده از سیستم تهویه تونلی است در این سیستم کلیه هواکشها در انتهای سالن و در کنار یکدیگر و ورودیهای هوا نیز در ابتدای سالن و در نقطه مقابل خروجی های هوا قرار می گیرند .

نیاز در تابستانها
با وجود اینکه سیستم تهویه تونلی به نحو موثرتری درکاهش استرسهای گرمایی عمل می کند ولی هزینه های نصب این سیستم و هزینه برق وراه اندازی آن که فقط در فصل تابستان مورد نیاز می باشد نسبتا زیاد است که موجب طرح سوالات اقتصادی جدی می شود مزیت اصلی این سیستم تامین جریان هوای زیاد و کافی در سراسر سالن بدون در نظر گرفتن وضعیت جریان هوای موجود می باشد اعتقاد بر این است که یک سیستم تهویه با ایجاد سرعت جریان هوای زیاد در سطح مرغها بدون در نظر گرفتن جریان هوای موجود در سالنهایی که به وسیله جریان طبیعی هوا تهویه می گردند موجب کاهش اثرات استرس گرما شده در نتیجه میزان تولید مرغان افزایش می یابد و از نظر اقتصادی قابل توجیه می گردد . روش دیگری که قسمت بیشتری از سطح سالن را تحت پوشش جریان هوای زیاد قرار می دهد استفاده از پنکه های سقفی است که به نحوی قرار گرفته باشند تا هوا را به صورت مستقیم به سمت پایین به حرکت در آورند چنین جریان عمودی از هوا شعاع وسیعی از هوای با سرعت زیاد را در سالن ایجاد می کند پنکه های پره ای سقفی به خوبی برای این منظور قابل استفاده هستند و تنها عامل محدود کننده درعملکرد مطلوب آنها قدرت کم چنین پنکه هایی است تحقیقات نشان داده است که در چنین مواقعی باید از پنکه های با قدرت بیشتر استفاده نمود .

مزرعه
ابعاد سالنها
تعداد جوجه های هر سالن
تاریخ جوجه ریزی
مشخصات پنکه ها
تعداد
پنکه ها
A
B
61*12 متر
(200*40 فوت)
5/91* 13 متر
(300*42 فوت )
10500
16600
1تیر تا 21 مرداد
1372
19 تیر تا 7 شهریور
1372
KW 75/0
قطر 122 سانتی متر
KW 75/0
قطر 91 سانتی متر
4
6

جدول 2- عمکلرد جوجه های گوشتی مورد آزمایش در سالنهای دارای پنکه های عمودی

پارامتر
مزرعه A
مزرعه B
شاهد
آزمایش
نتیجه
شاهد
آزمایش
نتیجه

میانگین وزن

kg 18/2
kg24/2
kg06/0+
kg21/2
kg18/2
kg03/0-

ضریب تبدیل

02/2
97/1
05/0-
99/1
95/1
04/0-

تلفات

74/3%
77/1%
97/1%-
46/1%
05/1%
41/0%-

ضایعات در کشتارگاه

---
20/0%
---
---
38/0%
---

سرعت جریان هوا
حداکثر سرعت جریان هوا در سالن شاهد مزرعه Aدر نزدیک کف و در طول خط مرکزی به فاصله تقریبی 5-9 متری پنکه ها مشاهده شد در فاصله بیش از 3 متر از پنکه ها تا فاصله 5/1 متر از خط مرکزی سرعت هوا نسبتا زیاد بود ولی از فاصله 3 متری خط مرکزی به بعد سرعت آن کاهش می یافت که این تفاوت با مدل ارائه شده در شکل 1 مطابقت دارد در مقابل حداکثر سرعت جریان هوا در سالن مورد آزمایش مزرعه A به طور قابل توجهی بیشتر و بیش از 5 متر در ثانیه در فاصله 2 متری پنکه ها بود که این سرعت با افزایش فاصله از پنکه ها کاهش یافته و به یک متر در ثانیه در فاصله 5/5 متری پنکه ها رسید . حداکثر سرعت جریان هوا در مزرعه B و در سالن شاهد در فاصله تقریبا 10 متری پنکه ها اندازه گیری شد سرعت هوا در این سالن در طول خط مرکزی از فاصله 3 الی 9 متری پنکه ها رو به افزایش بود و بعد از آن با افزایش فاصله کاهش یافت سرعت هوا در فاصله 4/3 متری خط مرکزی حدود 3/0 – 7/0 متر در ثانیه و کمتر از سالن مشابه مزرعه A بود که البته این اختلاف به دلیل قدرت کمتر پنکه های مزرعه پیش بینی می شد در سالن آزمایش مزرعه B نیز در مقایسه با سالن مشابه مزرعه A حداکثر سرعت هوا در نزدیک کف کمتر بود وبا افزیش فاصله شعاع هوای پخش شده از پنکه کاهش یافته در فاصله بیشتر از 6/4 متری به شدت افت کرد .در نزدیکی مرکز سالن درجه حرارت هوا در نزدیک ترین نقطه به کف در سالنهای مورد آزمایش اندکی بالاتر از سالنهای شاهد بود علت این اختلاف می تواند مربوط به دو عامل باشد یکی اینکه دمیدن پنکه ها درجهت عمودی در سالنها ی مورد آزمایش هوای زیر سقف را که گرمتر بود به سمت پایین به جریان می اورد و در نتیجه موجب گرمتر شدن کف سالن می گردید دوم اینکه جریان هوای ایجاد شده به وسیله پنکه ها موجب دفع بهتر گرمای بدن جوجه ها گشته و در نتیجه هوای اطراف جوجه ها اندکی گرمتر می گردید از ان آجایکه درجه حرارت هوای زیر سقف سالنهای مورد آزمایش بیشتر از درجه حرارت هوای سالنهای شاهد بود نظریه دوم می تواند بیشتر مورد قبول واقع گردد بنابراین درجه حرارت کل فضای سالنهای مورد آزمایش کمتر بوده است به همین جهت درجه حرارت هوا به تنهایی عامل مشخص کننده راحتی جوجه ها نمی باشد . میزان رطوبت بستر در اندازه گیریهای به عمل آمده بین 3/20 تا 4/35 درصد در نوسان بود و اختلاف چندانی نیز بین سالنهای آزمایشی و شاهد مشاهده نگردید لذا هیچ گونه اختلافی در میزان رطوبت بستر با تغییر جهت هواکشها مشاهده نشد و این نشان دهنده آن است که تغییر جهت پنکه ها به طرف پایین موجب مرطوب شدن یا خشک شدن بیش از اندازه بستر نمی گردد .

نتایج
با وجود اینکه نتیجه تغییر جهت پنکه ها در این آزمایش ها از نظر کاهش استرس گرمایی موفقیت آمیز بود ولی ممکن است به عنوان یک راه حل اضطراری جهت رهایی از استرس گرما درجوجه های مسن که به وزن کشتار رسیده اند عمل نکند نویسندگان این مقاله حکایات مختلفی در مورد افزایش قابل توجه تلفات در سالنهایی که در نقاطی از آنها به علت تغییر جهت اضطراری پنکه ها به دلیل گرمای شدید و در نتیجه افزایش سرعت جریان هوا ، تراکم جوجه ها بسیار بالا بوده است شنیده اند البته در این گونه موارد به علت اینکه جهت پنکه ها از ابتدا به طرف پایین نبوده است گرمای بدن جوجه ها قبل از تغییر جهت پنکه ها به میزان کافی افزایش یافته موجب تلفات گردید است این مسئله با نتایج حاصله از آزمایشها تناقص ندارد زیرا در آزمایشها جهت پنکه ها در 29 روز آخر آزمایش همواره به طرف پایین بوده که این خود موجب می گردد که احتمالا جوجه ها قبل از مواجهه با موج گرمای شدید به سرعت زیاد جریان هوای سالن عادت کرده در نتیجه زمان بروز گرما از تراکم در یک نقطه پرهیز کنند یکی دیگر ازمزایای این روش جلوگیری از بروز مقدار گرمای زیاد ناشی از افزایش تراکم جوجه ها می باشد در سالنهایی که از پنکه های عمودی استفاده شد جوجه ها در تمام اوقات به طور پراکنده در سطح سالن پخش بوده از تراکم در یک نقطه پرهیز نمودند چنانکه در طول آزمایش در مزرعه A در روز 6 مرداد که گرمترین روز آزمایش بود و درجه حرارت هوای داخل سالن به 35 در جه سانتی گراد رسید تمام جوجه ها در سطح سالن نشسته بودند از طرف دیگر چنین سیستمی در هوای ملایم و سرد بر ضریب تبدیل و حرارت ایده ال جوجه ها تاثیر منفی می گذارد از این رو لازم است که برای کاهش سرعت جریان هوا در کف سالن در فصول سرد و ملایم تمهیدات لازم در نظر گرفته شود در چنین مواقعی استفاده از پنکه هایی با دورهای متفاوت که بتوان در هوای سرد و ملایم از دورهای اهسته آن به منظور کاهش سرعت جریان هوا استفاده نمود می تواند مفید واقع گردد یکی دیگر از راههای کاهش سرعت جریان هوا در آب و هوای سرد استفاده از وسایلی است که بتوان به کمک آنها جهت پنکه ها را به دلخواه به طور عمودی افقی یا به سمت بالا تنظیم نمود و بدین وسیله سرعت جریان هوا را با درجه حرارت هوای محیط منطبق نمود نتایج حاصله از این آزمایشها نشان می دهند در بسیاری از موارد جهت مقابله با استرس گرمایی استفاده از روشهای دیگری به جز سیستم تهویه تونلی امکان پذیر است سیستم پنکه های عمودی برای مقابله با استرس حاصل ازگرما بسیار موثر می باشد زیرا در فصول سرد نیز می توان از آنها به عنوان تهویه استفاده کرد .

اصول مقدماتی و بنیادی در سیستم های تهویه تونلی و خنک کننده های تبخیری
· هوای سرد به طرف پایین می آید و هوای گرم به طرف بالا صعود می کند .
· گاز آمونیاک سنگین تر از هوا بوده با افزایش دی اکسید کربن در طبقات پایین باقی می ماند .
· سیستم های تهویه تونلی و خنک کننده های تبخیری باعث برطرف شدن این دو گاز خطرناک می شوند و مقدار اکسیژن قابل دسترس برای تنفس را افزایش می دهند .
· سیستم تهویه تونلی درجه حرارت موثر بر پرندگان را از راه ایجاد جریان هوا یا عامل باد خنک کاهش می دهد .
· جابجایی هوا به میزان cfm 400 سانتی متر فوت مکعب در واحد زمان باعث کاهش درجه حرارت به میزان 4-6 درجه سانتی گراد می شود .
· سیستم های خنک کننده تبخیری در رساندن دمای آشیانه ها به وضعیت نزدیک به مطلوب زمانی که دما بالاتر از 35 درجه سانتی گراد است کارایی دارند .
· هر 3 درجه سانتی گراد کاهش دما توسط سیستم های خنک کننده تبخیری باعث افزایش 10 درصد رطوبت نسبی می شود .
· هرچه روزها گرمتر باشند هوا خشک تر می شود و تبخیر و خنک کردن نقش بیشتری دارد .
· سیستم های خنک کننده تبخیری در مواقع زیر استفاده می گردد :
الف – دمای هوا بالاتر از 30 درجه سانتی گراد .
ب – رطوبت نسبی کمتر از 80 درصد باشد
· در هنگام شب که رطوبت نسبی بالا می باشد بخصوص بین ساعات 10 شب تا 9 صبح پمپهای آب مربوط به سیستم خنک کننده تبخیری نباید به کار بیافتد .
· سیستم های خنک کننده تبخیری زمانی که جریان هوای خوبی وجود داشته باشد سرعت جریان هوا در این سیستم باید به میزان 350 و 400 cfm به ترتیب در زمان بکارگیری pad یا مه پاش نگهداشته شود .
· در آشیانه هایی که از سیستم تهویه تونلی و خنک کننده های تبخیری استفاده می شود جابجایی هوا در تابستان باید حداکثر و در زمستان حداقل باشد .
· زمانی که جمع عددی رطوبت نسبی و دمای هوا بر حسب فارنهایت کمتر از عدد 160 باشد براحتی می توان از سیستم های خنک کننده تبخیری استفاده کرد .
· سیستم های خنک کننده تبخیری قادر هستند که درجه حرارت آشیانه را به میزان 6-10 درجه سانتی گراد کاهش دهند .

عادت دادن یا سازش دادن طیور با گرما یکی از شیوه مقابله با اثرات زیان آور استرس گرمایی است به خوبی ثابت شده که اگر جوجه های گوشتی در سنین اولیه در معرض دمای محیطی بالا قرار گیرند توانایی آنها طی استرس گرمایی بعدی به طور قابل ملاحظه ای افزایش می یابد که این پدیده را خو گرفتن می نامند این روش شامل عادت دادن پرنده ها به یک استرس گرمایی مصنوعی قبل از وقوع استرس گرمایی که به طور طبیعی اتفاق می افتد می باشد . بر طبق گزارش های حاصل از تحقیقات متعدد عادت دادن جوجه های گوشتی به دماهای بالا ، برای تخفیف اثرات زیان آور استرس گرمایی سود بخش است . Geract گزارش کرد که عادت دادن جوجه های گوشتی به دماهای بالا در خلال روزهای اول زندگی مقاومت به گرنا را در مراحل پایانی دوره پرورش یعنی زمانی که استرس گرمایی عملا آسیب می رساند بالا می برد . Teeter و همکاران جوجه های گوشتی ای را که قبلا به استرس گرمایی چرخه ای عادت کرده بودند در معرض استرس گرما قرار دادند و مشاهده کردند که میزان مصرف خوراک این پرنده ها نسبت به پرنده های عادت نیافته یعنی جوجه های گوشتی که در دمای ثابت 24 درجه سانتی گراد پرورش یافته بودند و برای اولین بار استرس گرمایی را تجربه می کنند 24 درصد کمتر و دمای بدن آنها نیز 4/0 درجه سانتی گراد کمتر بود کاهش مصرف غذا و دمای کمتر بدن بیانگر مقاومت بیشتر جوجه های گوشتی عادت یافته به استرس گرمایی است .
Yahav و Hurwitz در یک آزمایش برای بررسی اثر خون گرفتن جوجه های گوشتی به استرس گرمایی ، جوجه های گوشتی را در سن 5 روزگی و یا 5 و 7 روزگی به مدت 24 ساعت در معرض استرس گرمایی قرار دادند و سپس این جوجه ها را در سن 42 روزگی در معرض استرس گرما قرار دادند و گزارش نمودند که این جوجه ها نسبت به گروه شاهد دمای مقعدی و میزان مرگ و میر کمتری داشتند . همانطوری که در گزارش های بالا مشاهده میشود کاهش دمای بدن یکی از نتایج عادت دادن جوجه های گوشتی به گرمای محیط است بر طبق نظر May و همکاران کاهش دمای بدن درناحیه مقعد به عنوان یک شاخص خوب عادت یافتن در جوجه های گوشتی می باشد بنابراین دمای بدن پایین تر دلالت بر عادت کردن جوجه های گوشتی به استرس گرمایی و کم شدن اثرات زیان آور استرس گرمایی و کم شدن اثرات زیان آور استرس گرمایی بر جوجه های گوشتی عادت یافته دارد استفاده از شیوه عادت دادن جوجه های گوشتی به استرس گرمایی ممکن است با دو مشکل روبه رو شود مشکل اول این که در موقع اعمال استرس گرمایی مصنوعی در سنین اولیه ممکن است مرگ و میر افزایش یابد و مشکل دوم اینکه ممکن است شدت گرمای مصنوعی که جهت عادت دادن به کار می رود کافی نباشد در مورد علل اثرات مفید خو گرفتن دلایل متعددی بیان شده است بر طبق نظر Teeter و Smith با توجه به اثری که مصرف خوراک بر دمای بدن پرنده های تحت استرس گرمایی دارد مصرف غذا نمی تواند در فرایند خو گرفتن نادیده گرفته شود 50 تا 70 درصد اثر هیپوترمیک خو گرفتن پرنده به استرس گرما ممکن است ناشی از کاهش مصرف غذا در پاسخ به استرس گرمای مصنوعی باشد همچنین بر طبق نظر Teeter اثر مفید خوگرفتن احتمالا بدین علت باشد که واکنش سازگاری چه بسا پرنده ها را برای انتقال فرآیندهای گرمازایی از زمان استرس گرمایی به دوره های زمانی خنک تر شبانه روز قادر سازد . Yahav و Hurwitz گزارش کردند که در معرض گرما قراردادن جوجه های گوشتی در سنین اولیه ، به تغییرات همودینامیک منجر می شود و غلظت تری یدوتیروزین پلاسما را کاهش می دهد این محققان پیشنهاد کردند که این تغییرات ممکن است بخشی از مکانیسمی باشد که با بهبود مقاومت دمایی در جوجه های گوشتی عادت یافته همراه می شود .

جوجه و انواع جیره
32 گروه 10 تایی از جوجه خروس های یکروزه نژاد Cobb تا 4 هفتگی در قفس های نگهداری جوجه در سالن هایی با درجه حرارت کنترل شده نگهداری شدند نیمی از این جوجه ها از سن 6 تا 12 روزگی با یک برنامه محدودیت غذایی که به آنها امکان می داد نسبت به گروه شاهد 60% رشد داشته باشند تغذیه شدند پس از آن تمام جوجه ها تا پایان ازمایش به طور آزاد به غذا دسترسی داشتند در سن 4 هفتگی جوجه های هر دو تیمار بر اساس وزن بدن به 16 گروه 6 تایی تقسیم شدند هم میانگین وزن و هم توزیع وزن انفرادی در داخل هر گروه مساوی بود 4 گروه ازهر تیمار جدا شد و هر یک در برنامه دمایی کنترل شده به قفس های جداگانه انتقال داده شد در خلال 7 روز پس از استقرار دمای محفظه ها متعادل شده به ترتیب به 25 ، 30 ، 35 و یا درجه حرارت دوره ای روزانه 35: 25 رسید میزان رطوبت نسبی در تمامی محفظه ها حدود 60 درصد بود جیره های مورد استفاده در این آزمایش برمبنای برآوردی از NRC جهت تامین تمام مواد غذایی لازم به جز پروتئین خام تنظیم شده بود . افزایش وزن انفرادی جوجه ها و میزان خوراک مصرفی هز یک از گروه ها به طور هفتگی اندازه گیری شده ضریب تبدیل غذایی محاسبه گردید در پایان آزمایش تعداد 10 جوجه از هر تیمار که وزن بدن آنها به میانگین تمیارها نزدیک تر وبد کشتار شد و چربی محوطه شکمی ، عضله سینه ، کبد و قلب آنها جدا و توزین گردید .
تجزیه آماری
در این مطالعه یک طرح کاملا تصادفی که در آن تیمارها با طرح فاکتوریل مرتب شده بودن به کار گرفته شد این طرح بر اساس ANOVA مورد بررسی قرار گرفت تفاوت بین میانگین ها و تاثیرات درجه حرارت های مختلف با استفاده از روش مقایسه ای چندگانه ای ارزیابی گردید از لحاظ آماری اختلاف معنی دار در سطح محاسبه شد .

جدول 1- ترکیبات جیره های غذایی مورد استفاده در سنین مختلف در مدت مطالعه

سن
ترکیبات و آنالیز 0تا 3 هفتگی (%) 3 تا6 هفتگی (%) 6 تا 8 هفتگی (%)
سورگوم 3/20 8/8 8/12
ذرت زرد 35 50 50
کنجاله سویا (5/44 % = CP ) 7/35 3/32 8/28
روغن سویا 5/4 5/5 5
پودر ماهی (72% = CP ) 1 - -
دی ال- متیونین 2/0 1/0 1/0
دی کلسیم فسفات 6/1 2 2
پودر سنگ آهک 4/1 1 1
مخلوط مواد معدنی 03/0 03/0 03/0
مخلوط ویتامینی 25/0 25/0 25/0
انرژی متابولیسمی ظاهری 3080 3192 3200
پروتئین خام (CP) 5/21 5/19 3/18

نتایج و بحث
میزان خوراک در دسترس و افزایش وزن در سن 6 تا 12 روزگی در جوجه هایی که با محدودیت غذایی مواجه بودند به ترتیب 5/69 و 61 درصد جوجه های شاهد بود با این حال در 4 هفتگی این عقب افتادگی رشد جبران شد و وزن بدن در هر دو تیمار برابر گردید . در مدت سازش جوجه ها به دما وزن بدن همزمان با افزایش درجه حرارت کاهش چشمگیری پیدا کرد در انتهای این دوره وزن بدن درجوجه هایی که در درجه حرارت های 25، 30، 35 و 35:25 درجه سانتی گراد نگهداری شده بودند به ترتیب برابر بود با 11 + 579 ، 1 ، 14 + 578 ، 1 ، 9 + 473 ، 1 گرم . وزن بدن در جوجه هایی که در معرض در دمای 35 ، 35 : 25 درجه سانتی گراد قرار گرفته بودند به طور معنی داری کمتر از آنهایی بود که در جه حرارت های 25 و30 درجه سانتی گراد نگهداری شده بودند تداخل مشخص و معنی داری بین برنامه های غذایی اعمال شده در سن 6 تا 12 روزگی و درجه حرارت محیطی در سنین 4 تا 8 هفتگی مشاهده نگردید . وزن بدن ، افزایش وزن ، خوراک مصرفی و بازده غذایی در 8 هفتگی با افزایش درجه حرارت محیطی کاهش چشمگیری پیدا کرد در این مطالعه EGR تاثیر معنی دار و مشخصی بر این متغیرها نداشت با افزایش درجه حرارت به بالاتر از 25 درجه سانتی گراد وزن نسبی قلب به طور معنی داری کاهش پیدا کیرد که با مطالعات Yahav و همکارانش در سال های 1998 و 1997 مطابقت دارد وزن نسبی کبد در جوجه های نگهداری شده در درجه حرارت های 35 یا دمای دوره ای کاهش پیدا کرد که احتمالا ناشی از کاهش احتیاجات متابولیکی میابشد همچنان که قبلا این موضوع در جوجه های گردن لختی که در شرایط محیطی مشابه قرار گرفته بودند مشاهده گردید پیش از این کاهش وزن کبد در جوجه هایی که با محدودیت غذایی مواجه بودن گزارش نشده بود که این کاهش وزن ممکن است با کاهش مصرف غذا مرتبط باشد میزان گوشت سینه به طور معنی داری در جوجه های نگهداری شده در درجه حرارت های 35 و 35:25 درجه سانتی گراد کاهش پیدا کرد درکل میزان گوشت حاصله در جوجه هایی که با محدودیت رشدی زودهنگام پرورش داده شدند به طور معنی داری بیشتراز گروه شاهد بود که با نتیایج مطالعات قبلی مطابقت دارد .

جدول 2- تاثیرات محدودیت غذایی زود هنگام و درجه حرارت های مختلف محیطی در عملکرد جوجه های گوشتی از سن 6 تا 8 هفتگی بر اساس ترکیب بدنی در 8 هفتگی

درجه حرارت (C ) محدودیت غذایی
عوامل 25 30 35 25:35 SEM اعمال نشده اعمال شده SEM
وزن بدن (گرم)2و3

a3125
a 2946
b2294
b 2363
2/74
2646
2717
5/52

افزایش وزن بدن (گرم در 14روز)2و4

a 1977
a 1796
b 1140
b 1209
2/74
1510
1550
5/52

خوراک مصرفی (گرم در14روز)2و4

a 4134
a 3790
b 2752
b 2964
4/88
3482
3339
5/62

بازده غذایی (گرم در گرم )2و4

a 478/0
a 474/0
b 410/0
b 407/0
016/0
424/0
460/0
012/0

وزن قلب (درصدی از وزن بدن )5

a 402/0
a 368/0
b 333/0
b 348/0
008/0
369/0
356/0
006/0

وزن کبد(درصدی از وزن بدن )5

a 55/1
a 58/1
b 42/1
b 43/1
047/0
56/1
43/1
033/0

وزن گوشت سینه (درصدی از وزن بدن)5

a 35/15
a 39/15
b 95/13

b 13/14

239/0
17/14
24/15
169/0

چربی شکمی (درصدی ازوزن بدن)5

a 2
a 85/1
b 93/1
b 59/1
073/0
94/1
74/1
052/0

a ، b : میانگین هایی که نمای مشترکی ندارند دارای اختلاف معنی داری هستند .
1: هیچ تداخل مشخص و معنی داری بین درجه حرارت و EGR دیده نمی شود .
2: میانگین های 8 تا 16 گروه که هر کدام دارای 6 جوجه اند و به ترتیب در معرض درجه حرارت و EGR قرار گرفته اند .
3: درسن 8 هفتگی
4: از سن 6 تا 8 هفتگی
5: میانگین های 20 تا 40 جوجه که به ترتیب در معرض درجه حرارت و EGR قرار گرفته اند .

میزان نسبی توده چربی موجود در محوطه شکمی در جوجه های نگهداری شده در درجه حرارت دوره ای کمترین مقدار ودر جوجه های نگهداری شده در درجه حرارت 25 درجه بیشترین مقدار بود این نکته حائز اهمیت است که افزایش درجه حرارت از 25 به 35 درجه سانتی گراد تاثیری بر این متغیر نداشت نتایج این مطالعه با پژوهش های قبلی که ثابت کرده بودند یک رابطه خطی بین میزان چربی محوطه شکمی و درجه حرارت محیطی وجود دارد همخوانی ندارد . مطابق با نتایج قبلی ، میزان چربی محوطه شکمی به طورمعنی داری در جوجه های پرورش یافته با برنامه EGRکاهش پیدا کرد کاهش دمای به واسطه اعمال برنامه EGR نشان می دهد که دمای بالای محیط تاثیرات مفیدی را که EGR بر افزایش میزان گوشت سینه و کاهش میزان چربی دارد تغییر نداده است درهمین راستا نشان داده شده که EGR تاثیرات جانبی درجه حرارت بالا بر عملکرد را کاهش نمی دهد .

مه پاشی
دستگاههای مه پاشی در داخل سالن قرار داده می شوندبا فشار 400 تا psi 600 قطره هایی به قطر 10 تا 15 میکرون تولید می کنند که به راحتی تبخیر می شوند و میزان نم باقی مانده سالن را به حداقل رسانده رطوبت را در آن پخش می نماید و به حدود 80% می رساند مسیر مه پاش ها باید در محل ورود هوای گرم باشد تا از اضافه شدن گرما به سالن جلوگیری کنند برای افزایش کارآیی این روش باید در قسمت های میانی سالن نیز تعداد کافی مه پاش نصب شود مه پاش هایی که با فشار 100 تا psi 200 کار می کنند تولید قطره هایی با قطر بیش از 30 میکرون می کنند که کمتر مورد توجه و تقاضا قرار میگیرند .
تاثیر خنک کننده های تبخیری
سیستم های دیگری نیز برای خنک کردن سالن به کمک تبخیر آب وجود دارند خنک کننده های تبخیری در شرایط گرم مثلا دمای بالاتر از 27 درجه سانتی گراد به کار می آیند که باعث حمایت و نگهداری از طیور سازش یافته به دمای بین 25 تا 35 درجه سانتی گراد خواهد شد کارآیی این روش به میزان رطوبت نسبی هوا بستگی دارد در رطوبت نسبی 20 درصد ، 15 تا 20 درجه سانتی گراد و در رطوبت نسبی 60 تا 70 درصد ، 8 تا 10 درجه سانتی گراد امکان کاهش درجه حرارت سالن وجود دارد . چنانچه رطوبت نسبی به بیش از 70 درصد برسد پرنده تحت تنش استرس شدید قرار میگیرد زیرا از کارآیی له له زدن کاسته می شود .

ویژگی غذا در شرایط گرما
هر تغییر به خصوص در جیره در صورت موفق بودن می تواند با قاطعیت درجه حرارتی را که بدن طیور ظاهری خواهد کرد پیش بینی کند که این موضوع اثراتی را روی میزان مصرف غذا و ارزیابی واقعی میزان تولیدخواهد داشت چنانچه این پیش بینی ها با دقت انجام شود می توان میزان انرژی مواد مغذی ضروری و داروها را برحسب نیاز تعیین کرد .

استفاده از پنکه های سقفی
نصب پنکه های سقفی هوای سالن را خنک نمی کند بلکه با حرارت دادن و دور کردن هوای گرم و مرطوب از پرندگان باعث افزایش کارآیی له له زدن می وشد این پنکه ها را باید طوری نصب کرد تا هوا از روی و درمیان طیور حرکت کند و جابجایی بهتر صورت گیرد سرعت هوا اگر در حدود 3 متر در ثانیه باشد مفید است وافزایش سرعت هوا به مقدار بیش از این وضعیت را نامناسب خواهد کرد .

راهبردهای تغذیه ای در شرایط گرم

بهتر است که غذا دادن به طیور در ساعت های خنک تر روز مثل صبح خیلی زود و یا اواخر شب انجام گیرد حدود 2 تا 4 ساعت پس از مصرف غذا تولید انرژی به حداکثر خود می رسد و در این زمان طیور حداکثر حرارت را باید دفع کند فعال نمودن دان خوری ها و قدم زدن آرام در بین طیور برای پراکنده کردن گرمای تولید شده در بین آنها و ایجاد روشنایی کافی برای تحریک مصرف غذا درموقع کاهش دما در شب بسیار کارآمد است اگر تنها یک بار غذا داده می شود باید بین 4 تا 5 ساعت مصرف شود و در صورتی که همه غذا ظرف مدت 5 ساعت خورده نشود نشان دهنده وضعیت بحرانی در اثر تنش گرمایی است استفاده از جیره پلت شده نیز در مصرف غذا موثر می باشد اگر پلت به خوبی تهیه شده باشد رشد کپک را نیز که یکی از مشکلات هوای گرم است کاهش میدهد